بررسی جلوه های طبیعت (نباتات) در اشعار صائب

از شاعران برجسته ی سبک هندی در ایران که از سبک های مهم ادب فارسی از اوایل قرن یازدهم تا اواسط قرن دوازدهم است، صائب می باشد. وی تحت تأثیر خصیصه ی مضمون یابی، طبیعت-گرایی و درون نگری این سبک، مضامین زیبایی را در اشعار خود پرداخته است. ذهن فعال و خلاق، صائب را بر آن داشته است که با نظر به هر عنصر نباتی؛ از دانه های نباتی مانند گندم، جو، ارزن و... گرفته تا گل هایی مانند سنبل، نرگس، لاله، بنفشه، گل سرخ و...، درختانی مانند سرو، نخل، چنار، و... و دیگر نباتات، صفات و حالات و ویژگی های آن ها را بسیار جزیی و با توجه به شکل عنصر، رنگ و شکل گلبرگ های گل، گیاه و درخت، حالت عنصر، کاربرد آن و... مورد کاوش قرار داده و در تقابل و تناظر صفات یا حالات عناصر، مضمونی انتزاعی را خلق کرده و یا به بیان تناسب آن عنصر با صفات و حالات آدمی پرداخته است. وی همچنین برای بیان و تأثیر هر چه بیشتر، آن ها را همراه با صور خیال به خواننده القا می نماید. بنابراین در این پژوهش به تحلیل و بررسی عناصر نباتی از جمله گل (شکل گل و همانندی گوش، پیاله و... به آن، شکل و رنگ سرخ گلبرگ ها، زیبایی گل، پرچم های گل و...)، سرو (با توجه به بلندی سرو و همانندی قامت معشوق به آن، بی ثمری آن، شکل این درخت و همانندی شکل کشیده و بلند آن به تیغ و یا شاخ های آن به دست، و...)، سپند (با توجه به کوچک و سیاه بودن آن در همانندی خال و دل به آن، حالت جست و خیز سپند بر آتش و تناسب آن با بی قراری و...)، خدنگ (همانندی چوب صاف و محکم آن و مژه ی چشم معشوق، قضا، و... به آن، رنگ سرخ چوب این درخت، همانندی قامت معشوق و بلندی این درخت،...) و... پرداخته شده و در پایان نیز به صورت نمودار، بسامد کاربرد موضوعی عناصر و مضامین آن ها نشان داده شده است که بیانگر پربسامدترین و کم بسامدترین موضوعات مرتبط با عناصر نباتی می باشد.